3000 banen per jaar erbij in de schoonmaakbranche

De werkgelegenheid in de schoonmaakbranche groeit: voor 2017 en 2018 verwacht UWV dat er 3.000 banen per jaar bij komen. “Dit is best veel voor deze relatief kleine sector”, concludeert de werkgelegenheidsorganisatie in een onlangs gepubliceerde factsheet.

De schoonmaaksector is een relatief kleine sector in de economie (1% van productie), schrijft onderzoeker Freek Kalkhoven van UWV. Ter vergelijking: De totale productie bedroeg in 2016 zo’n €6,9 miljard. Er zijn volgens hem zo’n 8.800 bedrijven actief in de interieurreiniging van gebouwen. Dit is veruit de grootste deelsector binnen de schoonmaakbranche. Circa 94% van de schoonmaakbedrijven heeft maximaal 10 werkzame personen. De sector kent vooral veel eenmanszaken, namelijk 73%. Ten tijde van de crisis is door bedrijven sterk bezuinigd op de (externe) diensten van schoonmaakbedrijven. Nu de crisis voor een groot deel voorbij is, neemt ook de vraag naar dit soort diensten weer toe. Naar verwachting groeit de productie in de sector in 2017 met +2% en in 2018 met +1,3%.

Ontwikkeling werkgelegenheid schoonmaaksector
2012-2016 realisatie, 2017-2018 prognose

Schoonmaaksector beslaat 3,2 procent van totale werkgelegenheid

In 2016 telt de schoonmaaksector in totaal zo’n 321 duizend banen. Hiermee beslaat de sector circa 3,2% van de totale werkgelegenheid. Er zijn 151 duizend banen van werknemers. De sector heeft ruim 170 duizend banen voor zelfstandigen. Het is daarmee een van de weinige sectoren waar meer zelfstandigen werken dan werknemers. Als gevolg van de crisis daalde het aantal werknemersbanen in de sector tussen 2012 en 2014 nog met bijna 4.000. In die periode steeg het aantal banen van zelfstandigen wel met ruim 3.000. Tussen 2014 en 2016 nam de werkgelegenheid rap toe. Er kwamen meer dan 5.000 werknemersbanen bij en bijna 2.000 banen van zelfstandigen.

Stijgende vraag naar schoonmaakdiensten

De arbeidsmarkt trekt de komende jaren vermoedelijk weer aan door de stijgende vraag naar schoonmaakdiensten. De werkgelegenheid stijgt in 2017 en 2018 naar verwachting met 1.700 werknemersbanen per jaar (+1,1% per jaar) en 1.300 banen van zelfstandigen (+0,8% per jaar).

Top 5 meest omvangrijke beroepen  in de schoonmaaksector
2014/’15, werkzame personen
1. Schoonmakers in hotels, kantoren e.d.
2. Huishoudelijke hulpen en schoonmakers in huishoudens 3, glazenwassers
4. Toezichthouders huishoudelijk en reinigingspersoneel in kantoren, hotels e.d.
5. Thuishulpwerkers
Bron: CBS op verzoek UWV

In totaal werken er in 2016 ongeveer 257 duizend schoonmakers in Nederland, verdeeld over meerdere sectoren. Te zien is dat slechts een relatief klein deel van de schoonmakers (in 2014/’15) werkt in de brede schoonmaakbranche:

Waar werken de schoonmakers?
2014/’15, werkzame personen

39 procent schoonmakers in flexibele dienst of als zelfstandige

61% van de beroepsgroep schoonmakers bestaat uit vaste werknemers in loondienst. Circa 39 procent is een schoonmaker in flexibele dienst of is werkzaam als zelfstandige. Binnen de groep schoonmakers in loondienst met een flexibele arbeidsrelatie, werkt een groot deel als inval-/oproepkracht (32%), werkt tijdelijk zonder vaste uren (18%) of heeft een tijdelijk contract voor minder dan een jaar (14%). “Deze vormen van flexibele arbeid bieden over het algemeen de minste zekerheid voor een werknemer”, concludeert Kalkhoven in de factsheet.  Schoonmakers werken gemiddeld zo’n 18,5 uur per week. Dit is weinig in vergelijking tot alle sectoren samen (31 uur p/week).

Meer dan de helft van de schoonmakers werkt minder dan 20 uur
2016, werkzame personen

Er bestaat veel laaggeletterdheid onder schoonmakers

Circa 57% van de werkzame schoonmakers is laagopgeleid. Dit betekent dat maximaal een diploma op mbo niveau 1 is behaald. Over alle sectoren ligt het aandeel laagopgeleiden veel lager (22%). Er bestaat veel laaggeletterdheid  onder schoonmakers. Meer dan de helft van alle werkenden in de brede schoonmaaksector is laag- of matig geletterd. In 2016 is ongeveer 76% van de schoonmakers vrouw. Dit is hoog, want gemiddeld over alle beroepsgroepen is slechts 46% een vrouw (CBS). De beroepsgroep schoonmakers biedt relatief veel werkgelegenheid voor niet-westerse allochtonen. Circa 22% van de beroepsgroep is een  niet-westerse allochtoon (tegenover 10% gemiddeld).

Merendeel schoonmakers is ouder dan 45 jaar, kwart 55+
2016, werkzame personen

Meer dan 73.000 baanopeningen in de schoonmaak

Het Researchcentrum voor onderwijs en arbeidsmarkt (ROA) verwacht dat er tussen 2015 en 2020 alleen al door vervanging van zittend personeel meer dan 73 duizend baanopeningen ontstaan. Onder andere vergrijzing en het hoge verloop onder personeel (door flexibele arbeidsrelaties) zorgen hiervoor.

Top 5 vacatures in de schoonmaaksector
2015/’16
1. Schoonmaker (interieur bedrijven, instellingen)
2. Huishoudelijk medewerker (hotel, instelling)
3. Reinigingsmedewerker
4. Glazenwasser
5. Objectleider schoonmaak
Bron: UWV

Bedreigingen voor schoonmaakbedrijven

Voor 2017 wordt een productiegroei van 2% verwacht voor de schoonmaakbranche. “Experts zien voor de middellange termijn echter enkele bedreigingen voor schoonmaakbedrijven, waardoor de groei mogelijk wat wordt afgeremd”, aldus Kalkhoven. “De schoonmaakmarkt is sterk verzadigd. Er zijn enkele grote spelers, maar steeds meer kleine spelers. Opdrachtgevers zien schoonmaak als een commodity, een product of dienst waarvan de waarde (bijna) volledig door de markt wordt bepaald. De schoonmaakmarkt wordt hierdoor steeds meer beschouwd als een vechtmarkt met lage marges. Wel bestaat er sinds enkele jaren de Code Verantwoordelijk Marktgedrag. Dit is een leidraad voor opdrachtgevers, opdrachtnemers en inleners, waarin sociaal verantwoord en respectvol gedrag in de schoonmaak- en glazenwassersbranche wordt aangemoedigd. Als gevolg van Het Nieuwe Werken worden er steeds minder kantoorruimtes gebruikt. Ook het efficiënter gebruik van bedrijfslocaties drukt het aantal schoon te maken vierkante meters.”

Waar zitten schoonmaakvacatures?
2015-2016

Schoonmaakbedrijven specialiseren of verbreden…

Door de huidige vechtmarkt zorgen veel schoonmaakbedrijven dat ze onderscheidend zijn, stelt het UWV. Kalkhoven: “Een aantal ondernemers kiest daarom voor verbreding, anderen juist voor specialisatie. De verbreding van de dienstverlening wordt voornamelijk gedaan door grotere bedrijven. Voorbeelden van dienstenuitbreiding zijn diensten als beveiliging en catering (allround facility management) of uitbreiding met schoonmaakdiensten in de zorg. Aspecten als gastvrijheid en beleving worden steeds belangrijker in de schoonmaakbranche. Bedrijven willen op die manier waarde toevoegen voor klanten. De schoonmaker wordt hierdoor steeds zichtbaarder en kan een rol innemen van gastvrouw of –heer. Schoonmakers gaan steeds meer meedenken met de klant over zaken als schoonmaakwijze en contractvorm. Door in te spelen op de specifieke wensen van de klant, wordt deze ‘ontzorgd’. De schoonmaker raakt meer betrokken bij de klant.”

Gespecialiseerde schoonmaker heeft betere arbeidsmarktkansen

De schoonmaak biedt veel werkgelegenheid voor laagopgeleiden, stelt het UWV tot slot. Kalkhoven: “De kansen op werk voor de ‘reguliere’ schoonmaker (interieur bedrijven, instellingen) liggen rond het gemiddelde ten opzichte van alle beroepen. Hoewel er steeds meer vacatures ontstaan, blijft de concurrentie onder werkzoekenden een factor. Betere arbeidsmarktkansen zijn er voor meer gespecialiseerde schoonmakers. Hiervoor is een opleiding vaak wel vereist.” Zo zijn er volgens de werkgelegenheidsinstantie goede kansen op werk voor: medewerker autowasstraat/autopoetser, industrieel schoonmaker (machines, installaties), schoonmaker calamiteiten, straler, gevelreiniger, glazenwasser  en schoonmaker cleanrooms.